Gemeentevlag en Gemeentewapen

Mr. G.A. Bontekoe, een bij uitstek deskundige op het uitgebreide terrein van de heraldiek - hij heeft tientallen gemeentewapens ontworpen - , stond voor een lang niet eenvoudige taak toen het gemeentebestuur van Elburg hem had verzocht een ontwerp te maken voor het wapen van de destijds nieuwe gemeente Elburg, in 1974 ontstaan uit de gemeenten Elburg en Doornspijk.

Immers, gehoor gevend aan dat verzoek, ontdekte hij dat hij te maken kreeg met een nogal uitzonderlijke situatie: twee gemeenten, met elk eerbiedwaardige historische rechten waren samengevoegd tot een nieuwe gemeente met de naam Elburg en hij moest maar zien hoe hij ieder van beide deelgenoten in het nieuwe blazoen het volle pond zou kunnen geven.

Het agrarische Doornspijk ging er terecht prat op dat het wat oppervlakte en inwonertal betreft de grootste was en - erg belangrijk - Doornspijk onder de naam Thornspic al eeuwen bestond voordat een schimmetje Elburg aan de horizon verscheen.

Het stedelijk Elburg daarentegen was - eventeens terecht - trots op zijn verleden als bloeiende Hanzestad en kon erop bogen - ook belangrijk - dat het als een stad met belangrijke monumenten en een unieke plattegrond een niet alleen nationale bekendheid had verworven.

Groter tegenover oud

Hoe die twee historisch te verklaren tegenstellingen - alleroudst, groter tegenover oud, maar meer bekend - in één wapen te overbruggen?  Mr. Bontekoe heeft het veraagstuk destijds niet alleen fraai doch ook historisch verantwoord opgelost door het wapenschild - het in de regel door leeuwen geflankeerde middenstuk van een wapen - in twee gelijke delen te verdelen: een part Doornspijk en daarnaast een part Elburg.

In het Doornspijkse deel staat verticaal een zorgvuldig getekende sleedoorntak met alles d'rop en d'ran: bladeren, vruchten en doornen. Dit veelzeggende symbool van Doornspijk is op het wapen een overtuigender zinnebeeld van het agrarisch deel van Elburg dan het armetierige takje dat op het oude wapen van Doornspijk (uit 1923) boven de Gelderse leeuw te zweven.

Op het Elburgse deel van het wapenschild komt eveneens het oude wapen (uit 1816) in gewijzigde vorm terug. In plaats van een in de breedte uitgedijde poort, waarvoor een leeuwtje lag te dommelen, komt een omhoogstrevend poortgebouw met op de hoektorens en het middendak vier naar links waaiende vlaggetjes.

Dit in zijn verticale streving zeer boeiende wapenschild wordt gedekt met een kroon van vijf bladeren - eens de bekroning van het Elburgse stadswapen - en vastgehouden door twee, zoals men dat in de heraldiek of wapenkunde noemt, getongde en genagelde leeuwen.

Leeuwen

Hoe mooi dit wapen is zie je eerst goed wanneer het in kleur is afgebeeld: het goud van de leeuwen en het rood van hun tongen en nagels, het zilver en rood op het Elburgse deel van het schild en het zwart en goud op het Doornspijkse part zijn in het drukprocédé zo goed mogelijk benaderd.
Bij Koninklijk Besluit van 24 april 1975 is het gemeentewapen met al zijn heraldieke kleuren aan de (nieuwe) gemeente Elburg verleend. De omschrijving van het Elburgse gemeentewapen luidt in haar heraldieke taal als volgt:

Gedeeld: in zilver een poortgebouw van keel, bestaande uit een geopend middengedeelte, de opening omlijst van goud en met een valhoek van sabel, tussen twee torens, het middengedeelte en de torens gekan-teeld, verlicht van zilver en met daken van azuur, waarop vier naar links waaiende vaantjes van sabel; II in sabel een sleedoorntak met bloemen en vruchten van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren en gehouden door twee leeuwen van goud, getongd en genageld van keel.

N.B.:

• Een wapenschild is gedeeld als het langs een vertikale lijn in tweeën is verdeeld, keel betekent rood en sabel wil zeggen zwart en een gebouw is verlicht van zilver als de venster- en schietgatopeningen zilver zijn gekleurd.
• In de wapenkunde is rechts links en links rechts. De wapendrager hield namenlijk in verre tijden van toernooien en andere adellijke toestanden het wapen recht voor zich uit, zodat wat voor hem rechts was, voor zijn tegenstander links bleek.